ასტეროიდები, კომეტები – შესაძლო საფრთხეები
სიხოტე-ალინის მეტეორიტი
სიხოტე-ალინის მეტეორიტი (რუს. Сихотэ-Алинский метеорит) — ვარდნისას შემჩნეული უდიდესი რკინის მეტეორიტი. სრული მასა ≈ 70 ტ. ჩამოვარდა 1947 წლის 12 თებერვალს, რუსეთის პრიმორიეს მხარეში, სიხოტე-ალინის დასავლეთ ნაწილში. ადგილობრივი დეკრეტული დროით 10 სთ 38 წთ.
ჰაერშივე დაიმსხვრა და 3 კვ.კმ ფართობზე მეტეორიტული წვიმა გამოიწვია, ახლდა ბოლიდიც, რომელიც 400 კმ რადიუსიან არეში ჩანდა და დატოვა მტვრის ნაკვალევი (ჩანდა რამდენიმე საათის განმავლობაში). ბოლიდის გაქრობისას გაისმა დარტყმის ხმა, გრუნტი და ნაგებობები შეირყა.
მოვლენა შეისწავლა სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის მეტეორიტეტის კომიტეტის რამდენიმე ექსპედიციამ ვ. ფესენკოვის, ე. კრინოვისა და ს. ფონტინის ხელმძღვანელობით. აღმოჩნდა 24 კრატერი (დიამეტრი 9-26 კმ) და 78 პატარა ღრმული, რომლებიც ცალკეულმა მეტეორიტებმა წარმოქმნეს. უფრო მსხვილი მეტეორიტები დაიმსხვრა კლდის ქანებზე დაჯახებისას, წარმოიქმნა მტვერი და წვრილი მეტეორიტები, რომლებიც ტაიგაში გაიფანტა (იპოვეს ≈ 3500).
ყველაზე დიდი მთლიანი მეტეორიტების მასაა 1745, 1000; 700; 500, 450, 350 კგ. სულ შეგროვდა 27 ტ. ქიმიური შედგენილობა: Fe (93,29%, მასის მიხედვით), Ni (5,94%), Co (0,38%), P (0,56%), S (0,28%), Cu (0,03%).
ტუნგუსკის მეტეორიტი
ტუნგუსკის მეტეორიტი (რუს. Тунгусский метеорит) — უნიკალური ბუნებრივი მოვლენა, რომელიც მოხდა 1908 წლის 30 ივნისს, ადგილობრივი დროით დილის 7საათზე, მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის აუზში (კრასნოიარსკის მხარე, რუსეთი)[1][2]
[3] იგი მოგვაგონებდა მოვლენებს, რომლებიც თან სდევს მეტეორიტებისჩამოვარდნას, ოღონდ გამოირჩეოდა უზარმაზარი მასშტაბებით. ამ დღეს აღმოსავლეთ ციმბირის უზარმაზარ ტერიტორიაზე 800 კმ-მდე რადიუსის მანძილზე მრავალმა ადამიანმა შენიშნა თვალისმომჭრელი სიკაშკაშის ბოლიდი.
ისტორია
1908 წლის 30 ივნისს, ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 7 საათზე მდინარე ენისეის აუზში სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან ჩრდილოეთ-დასავლეთური მიმართულებით გაიფრინა ცეცხლოვანმა ბირთვმა.[4] გაფრენა დამთავრდა უძლიერესი აფეთქებით დაუსახლებელი ტაიგის რაიონში ზედაპირიდან 7-10 კმ-ზე. აფეთქების ტალღა დააფიქსირა იმ დროს არსებულმა მრავალმა ობსერვატორიამ. ირკუტსკის ობსერვატორიის სეისმოგრაფებმა დაადგინეს უცნაური ხასიათის ზედაპირულიმიწისძვრები.[5] ობსერვატორიის დირექტორის ა. ვოზნესენსკის
გამოთვლებით, მიწისძვრა მოხდა 1908 წლის 30 ივნისს, ადგილ ირკუტსკიდან ჩრდილოეთით 900 კმ მოშორებით, მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის აუზში, ადგილობრივი დროით დილის 7 საათზე. მიწისძვრის ხასიათი იმდენად უცნაური იყო, რომ ა. ვოზნესენსკიმ არც კი გამოაქვეყნა ობსერვატორიაში მიღებული მასალები.[5]
2000 კმ² ფართობის ტერიტორიაზე აფეთქების შედეგად წაქცეულ იქნა დიდი რაოდენობით ხეები, რომლებმაც საბოლოოდ რადიალური განლაგება მიიღეს.[6]ეპიცენტრიდან რამდენიმე ასეულ კილომეტრში ჩაიმსხვრა მინები, უზარმაზარ ტერიტორიაზე ორი დღის განმავლობაში შეინიშნებოდა ცის ნათება, ღრუბლების გაელვება.
კატასტროფის ადგილზე გაგზავნილ იქნა რამდენიმე ექსპედიცია, რომელთაგან პირველი (გამოკვლევითი ექსპედიცია) განხორციელდა 1927 წელს ლეონიდ კულიკის ხელმძღვანელობით.
ტუნგუსკის მეტეორიტის გზაზე დარჩა ძლიერი მტვრისებრი კვალი, რომელიც რამდენიმე საათის განმავლობაში ჩანდა. მოვლენის ადგილიდან 1000 კმ-მდე მანძილზე ისმოდა აფეთქების ხმა. აღნიშნული იყო მიწისძვრის მსგავსი მოვლენები, წარმოქმნილმა ჰაერის ტალღამ ბევრ ადგილას წააქცია ადამიანები და შინაური ცხოველები, განვითარდა ხანძარი, ზანზარებდნენ სახლის კარები, ჭურჭელი, სახლის კედლებზე არსებული სურათები და ხატები ძირს ცვიოდა. ყოველივე ეს თვალისმომჭრელი სიკაშკაშის და დამაყრუებელი ხმაურით დაგვირგვინდა.[5]ექსპედიციის შედეგად რაიმე მნიშვნელოვანს ვერ მიაკვლიეს, თუმცა მცირე რაოდენობით აღმოჩნდა მიკროსკოპული სილიკატური და მაგნეტიტური ბურთები.
როგორც შემდგომ გაირკვა, ცეცხლოვანი სხეული ჩამოვარდა მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის მარჯვენა შენაკადის ჩამბის აუზში.
მოვლენათა მსვლელობა დადგენილია, რომ მოვლენების განვითარებამდე სამი დღით ადრე, დაწყებული 1908 წლის 27 ივნისიდან ევროპის, რუსეთის ევროპული ნაწილისა და ციმბირის ტერიტორიებზე შეინიშნებოდა უცნაური ატმოსფერული მოვლენები: ვერცხლისებრი ღრუბლები, ბინდი და სხვ.[7] ბრიტანელი ასტრონომი უილიამ ფრედერიკ დენინგიწერს: „30 ივნისის ღამით ბრისტოლის თავზე არსებული ცა იმდენად ნათელი იყო, რომ ვარსკვლავები აღარც კი ჩანდნენ, და რომ ცის ჩრდილოეთ ნაწილს მოწითალო შეფერილობა ჰქონოდა, ხოლო აღმოსავლეთურს — მომწვანო“.[8]დილით 1908 წლის 30 ივნისს ცენტრალურ ციმბირში გაიფრინა ცეცხლოვანმა სხეულმა, რომელიც ჩრდილოეთური მიმართულებით მოძრაობდა; მისი ეს ფრენა დაფიქსირდა არაერთ დასახლებულ პუნქტზე, რომელშიაც ასევე ქუხილის ხმები გაისმოდა. სხეულის ფორმა აღიწერება მომრგვალოდ, სფეროსებურად ან ცილინდრულად. ფერი როგორც წითელი, ისევე ყვითელი ან თეთრი.
ადგილობრივი დროით 7 საათსა და 14 წუთზე ცეცხლოვანი სხეული აფეთქდა. აფეთქების სიმძლავრე განისაზღვრა 40-50 მეგატონით, რაც შეესატყვისება უძლიერესი წყალბადის ბომბის ენერგიას.
[3] იგი მოგვაგონებდა მოვლენებს, რომლებიც თან სდევს მეტეორიტებისჩამოვარდნას, ოღონდ გამოირჩეოდა უზარმაზარი მასშტაბებით. ამ დღეს აღმოსავლეთ ციმბირის უზარმაზარ ტერიტორიაზე 800 კმ-მდე რადიუსის მანძილზე მრავალმა ადამიანმა შენიშნა თვალისმომჭრელი სიკაშკაშის ბოლიდი.
ისტორია
1908 წლის 30 ივნისს, ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 7 საათზე მდინარე ენისეის აუზში სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან ჩრდილოეთ-დასავლეთური მიმართულებით გაიფრინა ცეცხლოვანმა ბირთვმა.[4] გაფრენა დამთავრდა უძლიერესი აფეთქებით დაუსახლებელი ტაიგის რაიონში ზედაპირიდან 7-10 კმ-ზე. აფეთქების ტალღა დააფიქსირა იმ დროს არსებულმა მრავალმა ობსერვატორიამ. ირკუტსკის ობსერვატორიის სეისმოგრაფებმა დაადგინეს უცნაური ხასიათის ზედაპირულიმიწისძვრები.[5] ობსერვატორიის დირექტორის ა. ვოზნესენსკის
გამოთვლებით, მიწისძვრა მოხდა 1908 წლის 30 ივნისს, ადგილ ირკუტსკიდან ჩრდილოეთით 900 კმ მოშორებით, მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის აუზში, ადგილობრივი დროით დილის 7 საათზე. მიწისძვრის ხასიათი იმდენად უცნაური იყო, რომ ა. ვოზნესენსკიმ არც კი გამოაქვეყნა ობსერვატორიაში მიღებული მასალები.[5]
2000 კმ² ფართობის ტერიტორიაზე აფეთქების შედეგად წაქცეულ იქნა დიდი რაოდენობით ხეები, რომლებმაც საბოლოოდ რადიალური განლაგება მიიღეს.[6]ეპიცენტრიდან რამდენიმე ასეულ კილომეტრში ჩაიმსხვრა მინები, უზარმაზარ ტერიტორიაზე ორი დღის განმავლობაში შეინიშნებოდა ცის ნათება, ღრუბლების გაელვება.
კატასტროფის ადგილზე გაგზავნილ იქნა რამდენიმე ექსპედიცია, რომელთაგან პირველი (გამოკვლევითი ექსპედიცია) განხორციელდა 1927 წელს ლეონიდ კულიკის ხელმძღვანელობით.
ტუნგუსკის მეტეორიტის გზაზე დარჩა ძლიერი მტვრისებრი კვალი, რომელიც რამდენიმე საათის განმავლობაში ჩანდა. მოვლენის ადგილიდან 1000 კმ-მდე მანძილზე ისმოდა აფეთქების ხმა. აღნიშნული იყო მიწისძვრის მსგავსი მოვლენები, წარმოქმნილმა ჰაერის ტალღამ ბევრ ადგილას წააქცია ადამიანები და შინაური ცხოველები, განვითარდა ხანძარი, ზანზარებდნენ სახლის კარები, ჭურჭელი, სახლის კედლებზე არსებული სურათები და ხატები ძირს ცვიოდა. ყოველივე ეს თვალისმომჭრელი სიკაშკაშის და დამაყრუებელი ხმაურით დაგვირგვინდა.[5]ექსპედიციის შედეგად რაიმე მნიშვნელოვანს ვერ მიაკვლიეს, თუმცა მცირე რაოდენობით აღმოჩნდა მიკროსკოპული სილიკატური და მაგნეტიტური ბურთები.
როგორც შემდგომ გაირკვა, ცეცხლოვანი სხეული ჩამოვარდა მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის მარჯვენა შენაკადის ჩამბის აუზში.
მოვლენათა მსვლელობა დადგენილია, რომ მოვლენების განვითარებამდე სამი დღით ადრე, დაწყებული 1908 წლის 27 ივნისიდან ევროპის, რუსეთის ევროპული ნაწილისა და ციმბირის ტერიტორიებზე შეინიშნებოდა უცნაური ატმოსფერული მოვლენები: ვერცხლისებრი ღრუბლები, ბინდი და სხვ.[7] ბრიტანელი ასტრონომი უილიამ ფრედერიკ დენინგიწერს: „30 ივნისის ღამით ბრისტოლის თავზე არსებული ცა იმდენად ნათელი იყო, რომ ვარსკვლავები აღარც კი ჩანდნენ, და რომ ცის ჩრდილოეთ ნაწილს მოწითალო შეფერილობა ჰქონოდა, ხოლო აღმოსავლეთურს — მომწვანო“.[8]დილით 1908 წლის 30 ივნისს ცენტრალურ ციმბირში გაიფრინა ცეცხლოვანმა სხეულმა, რომელიც ჩრდილოეთური მიმართულებით მოძრაობდა; მისი ეს ფრენა დაფიქსირდა არაერთ დასახლებულ პუნქტზე, რომელშიაც ასევე ქუხილის ხმები გაისმოდა. სხეულის ფორმა აღიწერება მომრგვალოდ, სფეროსებურად ან ცილინდრულად. ფერი როგორც წითელი, ისევე ყვითელი ან თეთრი.
ადგილობრივი დროით 7 საათსა და 14 წუთზე ცეცხლოვანი სხეული აფეთქდა. აფეთქების სიმძლავრე განისაზღვრა 40-50 მეგატონით, რაც შეესატყვისება უძლიერესი წყალბადის ბომბის ენერგიას.
გამოთვლებით, მიწისძვრა მოხდა 1908 წლის 30 ივნისს, ადგილ ირკუტსკიდან ჩრდილოეთით 900 კმ მოშორებით, მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის აუზში, ადგილობრივი დროით დილის 7 საათზე. მიწისძვრის ხასიათი იმდენად უცნაური იყო, რომ ა. ვოზნესენსკიმ არც კი გამოაქვეყნა ობსერვატორიაში მიღებული მასალები.[5]ტუნგუსკის მეტეორიტის გზაზე დარჩა ძლიერი მტვრისებრი კვალი, რომელიც რამდენიმე საათის განმავლობაში ჩანდა. მოვლენის ადგილიდან 1000 კმ-მდე მანძილზე ისმოდა აფეთქების ხმა. აღნიშნული იყო მიწისძვრის მსგავსი მოვლენები, წარმოქმნილმა ჰაერის ტალღამ ბევრ ადგილას წააქცია ადამიანები და შინაური ცხოველები, განვითარდა ხანძარი, ზანზარებდნენ სახლის კარები, ჭურჭელი, სახლის კედლებზე არსებული სურათები და ხატები ძირს ცვიოდა. ყოველივე ეს თვალისმომჭრელი სიკაშკაშის და დამაყრუებელი ხმაურით დაგვირგვინდა.[5]ექსპედიციის შედეგად რაიმე მნიშვნელოვანს ვერ მიაკვლიეს, თუმცა მცირე რაოდენობით აღმოჩნდა მიკროსკოპული სილიკატური და მაგნეტიტური ბურთები.
როგორც შემდგომ გაირკვა, ცეცხლოვანი სხეული ჩამოვარდა მდინარე პოდკამენაია-ტუნგუსკის მარჯვენა შენაკადის ჩამბის აუზში.
მოვლენათა მსვლელობა დადგენილია, რომ მოვლენების განვითარებამდე სამი დღით ადრე, დაწყებული 1908 წლის 27 ივნისიდან ევროპის, რუსეთის ევროპული ნაწილისა და ციმბირის ტერიტორიებზე შეინიშნებოდა უცნაური ატმოსფერული მოვლენები: ვერცხლისებრი ღრუბლები, ბინდი და სხვ.[7] ბრიტანელი ასტრონომი უილიამ ფრედერიკ დენინგიწერს: „30 ივნისის ღამით ბრისტოლის თავზე არსებული ცა იმდენად ნათელი იყო, რომ ვარსკვლავები აღარც კი ჩანდნენ, და რომ ცის ჩრდილოეთ ნაწილს მოწითალო შეფერილობა ჰქონოდა, ხოლო აღმოსავლეთურს — მომწვანო“.[8]დილით 1908 წლის 30 ივნისს ცენტრალურ ციმბირში გაიფრინა ცეცხლოვანმა სხეულმა, რომელიც ჩრდილოეთური მიმართულებით მოძრაობდა; მისი ეს ფრენა დაფიქსირდა არაერთ დასახლებულ პუნქტზე, რომელშიაც ასევე ქუხილის ხმები გაისმოდა. სხეულის ფორმა აღიწერება მომრგვალოდ, სფეროსებურად ან ცილინდრულად. ფერი როგორც წითელი, ისევე ყვითელი ან თეთრი.
ადგილობრივი დროით 7 საათსა და 14 წუთზე ცეცხლოვანი სხეული აფეთქდა. აფეთქების სიმძლავრე განისაზღვრა 40-50 მეგატონით, რაც შეესატყვისება უძლიერესი წყალბადის ბომბის ენერგიას.
რამდენიმე წლიურ დეკადაში ერთხელ დედამიწას ეცემა 1 ტონა მასის სხეული. უფრო დიდი მასის – ერთი კილომეტრი ზომის მქონე სხეულის დედამიწაზე დაცემის სიხშირე საშუალოდ რამდენიმე ათეული ათასი წელია.
დაახლოებით 50 000 წლის წინ ასეთი ზომის მეტეორიტი ჩამოვარდა არიზონის უდაბნოში. 1908 წლის 30 ივლისს რუსეთის ტერიტორიაზე, ტუნგუსკაში, ჩამოვარდა მეტეორიტი. ამ დროს დარტყმითმა ტალღამ ლონდონამდე მიაღწია აფეთქებიდან 4 საათის შემდეგ. მეტეორიტის ჩამოვარდნით გამოწვეული ნათება იმდენად დიდი იყო, რომ ევროპაში ღამით კითხვაც კი შეიძლებოდა. 65 მილიონი წლის წინ დიდი მეტეორიტის დღევანდელი მექსიკის ტერიტორიაზე ჩამოვარდნამ გამოიწვია დიდი კატაკლიზმები დედამიწაზე. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ამ მეტეორიტის ჩამოვარდნამ გამოიწვია იმ დროისთვის დომინანტი ცოცხალი ორგანიზმების (მაგ. დინოზავრების) გადაშენება. ასეთი მასშტაბური მოვლენა რამდენიმე ათეულ მილიონ წელიწადში ერთხელ შეიძლება მოხდეს.
1994 წლის 22 ივლისს დაფიქსირდა რამდენიმე ნაწილად დაშილილი კომეტის ნატეხების შეჯახება იუპიტერთან. ამ შეჯახებამ ასტრონომები დააფიქრა იმის შესახებ, რომ ციური სხეულები შეიძლება სერიოზული საფრთხე იყოს დედამიწისთვის. თუ დედამიწას დაეჯახება ასტეროიდი, რომელიც 20 კილომეტრი საათში სიჩქარით მოძრაობს და რომლის ზომა დაახლოებით ერთი კილომეტრია, მაშინ დაჯახებით გამოწვეული ნგრევა 20-ჯერ გადააჭარბებს დღეს არსებული ყველა ბირთვული იარაღის შესაძლო აფეთქებისას მიღებულ შედეგს. 300 მეტრი დიამეტრის მქონე ასტეროიდი, რომელსაც მეცნიერებმა აპოფისი უწოდეს, 2029 წლის აპრილში იმდენად ახლოს ჩაუვლის დედამიწას, რომ მისი დანახვა შეუიარაღებელი თვალითაც იქნება შესაძლებელი. არსებობს მცირე ალბათობა იმისა, რომ 2036 წელს აპოფისი კვლავ დაბრუნდება და შესაძლოა დაეჯახოს დედამიწას. ასტრონომებმა დააფიქსირეს ასტეროიდი, რომლის ზომა ერთი კილომეტრია და ის დედამიწას, სავარაუდოდ, 2880 წელს დაეჯახება ან სახიფათო მანძილზე ჩაუვლის. აპოფისის დაჯახებამ შეიძლება გამოიწვიოს ერთი დიდი ქვეყნის განადგურება…
მეტეორიტები მარსიდან და მთვარედან
თუ ოდესმე გქონიათ მისწრაფება გქონოდათ რაიმე არადედამიწისეული, მაშინ სწორედ ახლა გეძლევათ ამის შანსი.
14 ოქტომბერს მანჰეტენზე გასაყიდად გამოფინეს დედამიწზე ჩამოცვენილი მარსისა და მთვარის ნატეხები, ასტეროიდები. ეს იყო ყველაზე ფართო სახალხო მეტეორიტული აუქციონი, რაც კი ოდესმე გამართულა. სულ 125 ნივთი იყო გამოფენილი.
მეტეორიტთა უმრავლესობა წარმომავლობით ასტეროიდული სარტყლიდანაა.კვლევებით არის დადგენილი, რომ ზოგიერთი მათგანი აქ ვესტადან მოხვდა. ამ ასტეროიდის სამხრეთ პოლუსთან, კრატერის სახით, დიდი შეჯახების კვალია წარმოდგენილი, რომლის დროსაც კოსმოსში, ჩვენი მიმართულებითაც, ქვების უამრავი რაოდენობა გამოიტყორცნა. რაც შეეხება მარსულ ქვებს, ისინი კაცობრიობისთვის საკმაოდ მნიშვნელოვანია, რადგან ადამიანები ჯერჯერობით მარსიდან ქვების ჩამოტანას ვერ ახერხებენ, ამიტომ ისინი მეცნიერებს დიდ დახმარებას უწევენ კვლევებში(მეტეორიტის ფრაგმენტი ოქროზე ძვირფასია).
სამეცნიერო კვლევების გარდა ეს ქვები ეგზოტიკური დანიშნულებითაც ძალიან მიმზიდველია. ზოგიერთს აბსტრაქტული ფორმა აქვს, ზოგიც უცხო სკულპტურულ ფორმას მოგვაგონებს. მარსული მეტეორიტის ეს პატარა ფრაგმენტი 2011 წლის ივლისში მოროკოში დაეშვა და ქვაც სწორედ ამ ქვეყნის სახელს ატარებს. იგი 327 გრამს იწონის და ახლა ლონდონის ისტორიული მუზეუმის კუთვნილებაა.
მეტეორიტებს ფასი არა აქვთ მანამ, სანამ მათ სპეციალისტი არ დაამუშავებს. იმისათვის, რომ გამოვიკვლიოთ მეტეორიტი პირველ რიგში უნდა დავათვალიეროთ მისი შიგთავსი, ამისათვის მას პატარა ნატეხი უნდა ჩამოვაჭრათ. ხოლო ყველაზე ღირებულია როცა მეტეორიტს ვარდნის პროცესში დააფიქსირებ და არა უკვე მიწაზე დაცემულს, განაცხადა აუქციონის კონსულტანტმა დერილ პიტმა.
აუქციონი მომავალშიც გაგრძელდება და თუ გაგიმართლებთ და იქ მოხვდებით ერთი პატარა ნატეხი ჩვენთვისაც გამოაყოლეთ.
ეროსი (ასტეროიდი)
433 ეროსი — დედამიწის მახლობლად მდებარე აღმოჩენილი პირველი ასტეროიდი. აღმოაჩინა 1898 წელს გერმანელმა ასტრონომმა კარლ ვიტმა და ბერძნული მითოლოგიითსიყვარულის ღმერთის სახელი ქვია. ამ S-ტიპის ასტეროიდის ზომაა 13x13x33 კმ და სიდიდით მეორე დედამიწის მახლობლად მდებარე ასტეროიდია 1036 განიმედეს შემდეგ. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ ეს პირველი ასტეროიდი იყო, რომელიც მარსის ორბიტას მიუახლოვდა. ასევე მიიჩნევენ, რომ ეს ასტეროიდი აღემატება სიდიდით იმ ასტეროიდს, რომელმაც ჩიკხულუბის კრატერი წარმოქმნა იუკატანში, და რომელსაც დინოზავრების ამოწყდომას მიაწერენ.
ვესტა უბერებელი ასტეროიდი აღმოჩნდა
ასტრონომებმა, რომლებიც ზონდ ”Dawn”-იდან მიღებულ მონაცემებზე მუშაობენ, აღმოაჩინეს, რომ კოსმოსური ეროზიის პროცესები, დამხასიათებელი მთვრისა და სხვა უატმოსფრო ციური სხეულებისთვის, გაურკვეველი მიზეზების გამო გიგანტურ ასტეროიდ ვესტას არ ეხება(Nature;ScienceNow).
მეცნიერთა დასკვნები ვესტას ზედაპირის სპექტრების შესწავლას ეფუძნება. მათ დამახასიათებელი რკინის ნანონაწილაკები ვერ აღმოაჩინეს, რომლებიც გრუნტის ზედა ფენებში უნდა იყვნენ. თანამედროვე წარმოდგენებით, ზედაპირზე მეტალის მიკროსკოპული ბურთულები ორთქლიდან კონდენსაციის შედეგად ხვდებიან. გაზურ მდგომარეობაში მეტალი ზედაპირზე კოსმოსური მტვრის ნაწილაკების ვარდნითა და მზის ქარის ზემოქმედებით გადადის.
კოსმოსური ეროზიის ასეთი პროცესები, მაგალითად, მთვარის რეგოლითის გაშავებას იწვევენ. ეს მთვარის კრატერების ფოტოებზე კარგად შეიმჩნევა, სადაც უფრო ნათელი გრუნტი სიღრმიდან მაღლა ამოდის. დროთა განმავლობაში, ისიც ეროზიას განიცდის და ბნელდება.
ადრე ითვლებოდა, რომ ასეთი ეროზია ყველა უატმოსფერო კოსმოსურ სხეულებზე ხდებოდა, თუმცა ვესტაზე ეს არ შეიმჩნევა. შესაძლებელია, რომ მიზეზი ვესტას მაგნიტური ველია, რომელიც მზის ქარს გადახრის. მისი ზემოქმედება მთავრისცალკეულ ნაწილებშიც ფიქსირდება.
ასტრონომთა თქმით, გრუნტის ფერთა განსხვავებები, რომელთა ნახვა ვესტას ფოტოებზეა შესაძლებელი, არა ეროზიასთან, არამედ ასტეროიდის ნივთიერებათა არევითაა გამოწვეული. აღსანიშნავია, რომ დროთა განმავლობაში ისინიც ქრებიან, ოღონდ სხვა მექანიზმით - ახალი შეჯახებებით გამოწვეული შემდგომი არევით.
ვესტა მზის სისტემის ერთ-ერთი დიდი ასტეროიდია. ის ასტეროიდების მთავარ სარტყელში მდებარეობს - მარსსადა იუპიტერს შორის(ვესტას მაგნიტური ველი ჰქონდა).
ასტეროიდი 2012 LZ1 ორჯერ დიდი აღმოჩნდა
მასიური ასტეროიდი, რომელმაც დედამწას ელვის სისწრაფით ჩაუარა, სინამდვილეში ორჯერ დიდი აღმოჩნდა, ვიდრე მეცნიერებს ეგონათ(ვიდეო).
2012 LZ1 ჩვენს პლანეტას 5 300 000 კილომტრის დისტანციაზე 14 ივნისს მოუახლოვდა. ეს 14-ჯერ მეტია მანძილზე დედამიწიდან მთვარემდე, ამიტომ შეაჯახება არ მოხდა.
ასტრონომებმა თავის დროზე მოასწრესარესიბოს ობსერვატორიისლოკაციური სისტემის ასტეროიდზე დამიზნება და იმის დადგენა, რომ 2012 LZ1-ის ზომები არასწორად იყო შეფასებული.
2012 წლის დასაწყისში 2012 LZ1-ის ზომა მისი ელვარების მიხედვით შეფასდა, ახლა კი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ამ მოგრძოასტეროიდის ნამდვილი ზომა 1 კილომეტრია.
სპეციალისტთა თქმით, ასეთი მასიური ობიექტის დედამიწზე ჩამოვარდნას სერიოზული გლობალური შედეგები შეიძლებოდა მოჰყოლოდა. თუმცა, რადიოლოკაციურმა გაზომვებმა აჩვენა, რომ ობიექტს უახლოესი 750 წლის განმავლობაში დედამიწაზე მოხვედრის არანაირი შანსი არა აქვს.
ჰერჯენროთერი იშლება, 2007 PA8-მ კი ახლოს ჩაგვიფრინა არესობის ობსერვატორიის ასტრონომები ასტეროიდს 19 ივნისს აკვირდებოდნენ, რათა უფრო ზუსტად დაედგინათ მისი ორბიტა, ზომა, ბრუნვის სიჩქარე და ფორმა.
კომეტა 168P/ჰერჯენროთერი, რომელმაც მზის სისტემის შიგა ნაწილამდე მოაღწია, ნაწილებად იშლება.
ამის შესახებ განცხადება ობსერვატორია Remanzacco-ს ასტრონომებმა გააკეთეს, რომლებიც ობიექტეზე დაკვირვებას ტელესკოპ Faulkes-ის საშუალებით ახდენდნენ. მოგვიანებით ეს მოვლენა კიტ-პიკისა და NOAO-ს ობსერვატორიებმაც დაადასტურეს. კომეტას ოთხი ნაწილი გამოეყო, ხოლო თავი კიდევ უფრო ელვარე გახდა. ამჟამად მისი დანახვა მხოლოდ დიდი ტელესკოპებითაა შესაძლებელი, ანდრომედასა და ხვლიკის თანავარსკვლავედებს შორის.
ჰერჯენროთერის კომეტის ორბიტა კარგადაა შესწავლილი. მეცნიერთა თქმით, მისი ფრაგმენტები დედამიწისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ(Spaceref).
ასტეროიდი 2007 PA8 პატარა ზომის ბნელი სხეულია, რომელიც დედამიწას 6 ნოემბერს 6,5 მილიონი კილომეტრის მანძილზე მოუახლოვდა, რაც 0,043 ასტრონომულ ერთეულს ან დედამიწიდან მთვარემდე 17-ჯერ მეტ მანძილს უტოლდება.
რადარ Deep Space Network-ის ანტენის შესაძლებლობები, რომელიც უდაბნო მოჰავეში მდებარეობს(კალიფორნია), ყველაზე უფრო ბნელი სხეულების აღმოჩენის საშუალებას იძლევა. მიღებული მონაცემები ასტეროიდის დეტალური გამოსახულების მისაღებად იქნება გამოყენებული.
ფოტოზე ასტეროიდის უსწორმასწორი კონტურების სხვა და ხვა პროექცია შეგვიძია ვნახოთ. გადაღება კოსმოსური ლოდის ნელ ბრუნვასთან ერთად ხდებოდა. გულმოდგინედ დათვალიერბის მერე მასზე ქედები და კრატერებიც შეიძლება შევამჩნიოთ.
იშვიათი მეტეორიტების წარმომავლობა
მეტეორიტთა სიმრავლეში, რომლებსაც დედამიწაზე პოულობენ, მეცნიერები ყველაზე უფრო საინტერესო და იშვიათი ტიპის კოსმოსურ ნასხვრევებს გამოყოფენ.
ასეთებს ეკუთვნიან მეტეორიტები, რომლებსაც პალასიტები უწოდეს(Pallasite). ეს თავისებური ტიპის რკინა-ქვის მეტეორიტებია(ხონდრიტები და ახონდრიტები). ისინი რკინა-ნიკელის ფუძეს წარმოადგენენ ოლივინის ხშირი ჩანართებით. მეტეორიტებმა სახელი გერმანელი-რუსი მეცნიერის პეტერ პალასის საპატივცემულოდ მიიღეს, მან ასეთი მეტეორიტი კრასნოიარსკის მახლობლად იპოვა.
ეს მეტეორიტები ნამდვილად შთამბეჭდავად გამოიყურებიან და უცნაური სილამაზის ნახევრადძვირფას ქვებს მოგვაგონებენ.
დღეისათვის მეცნიერები პალასიტებს სამ ჯგუფად ყოფენ: ძირითადი, ”არწივის” და პალასიტ-პიროქსენისჯგუფებად.
ყველაზე უფრო თანამედროვე ლაზერის გამოყენებით, მეცნიერებმა პალასიტების ახალი კვლევა ჩაატარეს და დაადგინეს, რომ ეს მეტეორიტები ასტეროიდებისა და პლანეტისმაგვარი ობიექტების შეჯახებებით გაჩნდნენ, რომელბიც ჩვენს პლანეტაზე დაახლოებით 30-ჯერ მცირე ზომისანი იყვნენ. შედეგად გაჩდნენ მინარევები, რომელბიც თვითონ ასტეროიდისა და ხსენებული ობიექტების კომპონენტებისგან შედგებოდნენ.
”პალასიტების შესწავლით ჩვენ შევძლებთ უკეთ გავიგოთ, თუ როგორ ჩამოყალიბდნენ სხვა და ხვა ტიპის ციური სხეულები მზის სისტემის(1) განვითარების ადრეულ ეტაპებზე” - ამბობს კვლევის ერთ-ერთი მონაწილე ჯონ ტარდუნო.
კომეტები ვეშაპის თანავარსკვლავედში
კალიფორნიის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაადგინეს, თუ რა ხდება ვეშაპის თანავარსკვლავედში.
აღმოჩნდა, რომ ამ ეკვატორულ თანავარსკვლავედში, მილიონობით წლების განმავლობაში, კომეტები ერთმანეთს ყოველ 6 წამში ეჯახებიან. კოსმოსური ავარიები უკვე დიდი ხანია ამ თანავარსკვლავედისთვის ნორმად არის ქცეული.
თანავარსკვლავედის დანახვა ცის თაღზე შეუიარაღებელი თვალითაც არის შესაძლებელი. დამზერის საუკეთესი დრო ოქტომბერი და ნოემბერია.
ვეშაპის თანავარსკვლავედის მნათობები გაზურ-მტვროვანი დისკოებით არიან გარსშემორტყმულნი, რომლებშიც უზარმაზარი მოცულობის გაზია თავმოყრილი. ასტრონომების განსაკუთრებულ ყურაღებას ვარსკვლავი 49 CETI იმსახურებს. მის გარშემო გიგანტური გაზურ-მტვროვანი დისკოა. ახალგაზრდა ვარსკვლავები, რომელთა ასაკი 1 მილიონამდე წელია, ერთდროულად გაზისა და მტვრის შემცველ დისკოეებში არიან ჩაფლული, თუმცა ამ დისკოებს გაფანტვის ტენდენცია ახასიათებთ(გამოსხივებით თვითონვე ფანტავენ). 49 CETI ამ ვარსკვლავებზე ხნიერია, თუმცა მისი გაზურ-მტვროვანი დისკო არც გაიფანტულა და არც აორთქლებულა.
სავარაუდოდ 49 CETI-ს ასაკი დაახლოებით 40 მილიონი წელია. გაუგებარია რატომ არ გაიფანტა მისი დისკო და როგორ შეინარჩუნა მან მოცულობა.
მეცნიერებმა ამ გამოცანის ამოხსნა მოახერხეს. აღმოჩნდა, რომ 49 CETI-ს გარშემო ასეულობით ტრილიონი კომეტა მოძრაობს, რომელთა შეჯახებები დისკოს, გაზების მუდმივი მარაგებით კვებავენ. ეს შეჯახებები, როგორც ჩანს, ყოველ 6 წამში ხდება, რითაც გაზურ-მტვროვანი დისკო გაზებით მუდმივად მარაგდება(უცხო კომეტები - როგორც ჩვენები).
1994 წლის 22 ივლისს დაფიქსირდა რამდენიმე ნაწილად დაშილილი კომეტის ნატეხების შეჯახება იუპიტერთან. ამ შეჯახებამ ასტრონომები დააფიქრა იმის შესახებ, რომ ციური სხეულები შეიძლება სერიოზული საფრთხე იყოს დედამიწისთვის. თუ დედამიწას დაეჯახება ასტეროიდი, რომელიც 20 კილომეტრი საათში სიჩქარით მოძრაობს და რომლის ზომა დაახლოებით ერთი კილომეტრია, მაშინ დაჯახებით გამოწვეული ნგრევა 20-ჯერ გადააჭარბებს დღეს არსებული ყველა ბირთვული იარაღის შესაძლო აფეთქებისას მიღებულ შედეგს. 300 მეტრი დიამეტრის მქონე ასტეროიდი, რომელსაც მეცნიერებმა აპოფისი უწოდეს, 2029 წლის აპრილში იმდენად ახლოს ჩაუვლის დედამიწას, რომ მისი დანახვა შეუიარაღებელი თვალითაც იქნება შესაძლებელი. არსებობს მცირე ალბათობა იმისა, რომ 2036 წელს აპოფისი კვლავ დაბრუნდება და შესაძლოა დაეჯახოს დედამიწას. ასტრონომებმა დააფიქსირეს ასტეროიდი, რომლის ზომა ერთი კილომეტრია და ის დედამიწას, სავარაუდოდ, 2880 წელს დაეჯახება ან სახიფათო მანძილზე ჩაუვლის. აპოფისის დაჯახებამ შეიძლება გამოიწვიოს ერთი დიდი ქვეყნის განადგურება…
მეტეორიტები მარსიდან და მთვარედან
თუ ოდესმე გქონიათ მისწრაფება გქონოდათ რაიმე არადედამიწისეული, მაშინ სწორედ ახლა გეძლევათ ამის შანსი.
14 ოქტომბერს მანჰეტენზე გასაყიდად გამოფინეს დედამიწზე ჩამოცვენილი მარსისა და მთვარის ნატეხები, ასტეროიდები. ეს იყო ყველაზე ფართო სახალხო მეტეორიტული აუქციონი, რაც კი ოდესმე გამართულა. სულ 125 ნივთი იყო გამოფენილი.
მეტეორიტთა უმრავლესობა წარმომავლობით ასტეროიდული სარტყლიდანაა.კვლევებით არის დადგენილი, რომ ზოგიერთი მათგანი აქ ვესტადან მოხვდა. ამ ასტეროიდის სამხრეთ პოლუსთან, კრატერის სახით, დიდი შეჯახების კვალია წარმოდგენილი, რომლის დროსაც კოსმოსში, ჩვენი მიმართულებითაც, ქვების უამრავი რაოდენობა გამოიტყორცნა. რაც შეეხება მარსულ ქვებს, ისინი კაცობრიობისთვის საკმაოდ მნიშვნელოვანია, რადგან ადამიანები ჯერჯერობით მარსიდან ქვების ჩამოტანას ვერ ახერხებენ, ამიტომ ისინი მეცნიერებს დიდ დახმარებას უწევენ კვლევებში(მეტეორიტის ფრაგმენტი ოქროზე ძვირფასია).
სამეცნიერო კვლევების გარდა ეს ქვები ეგზოტიკური დანიშნულებითაც ძალიან მიმზიდველია. ზოგიერთს აბსტრაქტული ფორმა აქვს, ზოგიც უცხო სკულპტურულ ფორმას მოგვაგონებს. მარსული მეტეორიტის ეს პატარა ფრაგმენტი 2011 წლის ივლისში მოროკოში დაეშვა და ქვაც სწორედ ამ ქვეყნის სახელს ატარებს. იგი 327 გრამს იწონის და ახლა ლონდონის ისტორიული მუზეუმის კუთვნილებაა.
მეტეორიტებს ფასი არა აქვთ მანამ, სანამ მათ სპეციალისტი არ დაამუშავებს. იმისათვის, რომ გამოვიკვლიოთ მეტეორიტი პირველ რიგში უნდა დავათვალიეროთ მისი შიგთავსი, ამისათვის მას პატარა ნატეხი უნდა ჩამოვაჭრათ. ხოლო ყველაზე ღირებულია როცა მეტეორიტს ვარდნის პროცესში დააფიქსირებ და არა უკვე მიწაზე დაცემულს, განაცხადა აუქციონის კონსულტანტმა დერილ პიტმა.
აუქციონი მომავალშიც გაგრძელდება და თუ გაგიმართლებთ და იქ მოხვდებით ერთი პატარა ნატეხი ჩვენთვისაც გამოაყოლეთ.
ეროსი (ასტეროიდი)
433 ეროსი — დედამიწის მახლობლად მდებარე აღმოჩენილი პირველი ასტეროიდი. აღმოაჩინა 1898 წელს გერმანელმა ასტრონომმა კარლ ვიტმა და ბერძნული მითოლოგიითსიყვარულის ღმერთის სახელი ქვია. ამ S-ტიპის ასტეროიდის ზომაა 13x13x33 კმ და სიდიდით მეორე დედამიწის მახლობლად მდებარე ასტეროიდია 1036 განიმედეს შემდეგ. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ ეს პირველი ასტეროიდი იყო, რომელიც მარსის ორბიტას მიუახლოვდა. ასევე მიიჩნევენ, რომ ეს ასტეროიდი აღემატება სიდიდით იმ ასტეროიდს, რომელმაც ჩიკხულუბის კრატერი წარმოქმნა იუკატანში, და რომელსაც დინოზავრების ამოწყდომას მიაწერენ.
ვესტა უბერებელი ასტეროიდი აღმოჩნდა
ასტრონომებმა, რომლებიც ზონდ ”Dawn”-იდან მიღებულ მონაცემებზე მუშაობენ, აღმოაჩინეს, რომ კოსმოსური ეროზიის პროცესები, დამხასიათებელი მთვრისა და სხვა უატმოსფრო ციური სხეულებისთვის, გაურკვეველი მიზეზების გამო გიგანტურ ასტეროიდ ვესტას არ ეხება(Nature;ScienceNow).
მეცნიერთა დასკვნები ვესტას ზედაპირის სპექტრების შესწავლას ეფუძნება. მათ დამახასიათებელი რკინის ნანონაწილაკები ვერ აღმოაჩინეს, რომლებიც გრუნტის ზედა ფენებში უნდა იყვნენ. თანამედროვე წარმოდგენებით, ზედაპირზე მეტალის მიკროსკოპული ბურთულები ორთქლიდან კონდენსაციის შედეგად ხვდებიან. გაზურ მდგომარეობაში მეტალი ზედაპირზე კოსმოსური მტვრის ნაწილაკების ვარდნითა და მზის ქარის ზემოქმედებით გადადის.
კოსმოსური ეროზიის ასეთი პროცესები, მაგალითად, მთვარის რეგოლითის გაშავებას იწვევენ. ეს მთვარის კრატერების ფოტოებზე კარგად შეიმჩნევა, სადაც უფრო ნათელი გრუნტი სიღრმიდან მაღლა ამოდის. დროთა განმავლობაში, ისიც ეროზიას განიცდის და ბნელდება.
ადრე ითვლებოდა, რომ ასეთი ეროზია ყველა უატმოსფერო კოსმოსურ სხეულებზე ხდებოდა, თუმცა ვესტაზე ეს არ შეიმჩნევა. შესაძლებელია, რომ მიზეზი ვესტას მაგნიტური ველია, რომელიც მზის ქარს გადახრის. მისი ზემოქმედება მთავრისცალკეულ ნაწილებშიც ფიქსირდება.
ასტრონომთა თქმით, გრუნტის ფერთა განსხვავებები, რომელთა ნახვა ვესტას ფოტოებზეა შესაძლებელი, არა ეროზიასთან, არამედ ასტეროიდის ნივთიერებათა არევითაა გამოწვეული. აღსანიშნავია, რომ დროთა განმავლობაში ისინიც ქრებიან, ოღონდ სხვა მექანიზმით - ახალი შეჯახებებით გამოწვეული შემდგომი არევით.
ვესტა მზის სისტემის ერთ-ერთი დიდი ასტეროიდია. ის ასტეროიდების მთავარ სარტყელში მდებარეობს - მარსსადა იუპიტერს შორის(ვესტას მაგნიტური ველი ჰქონდა).
ასტეროიდი 2012 LZ1 ორჯერ დიდი აღმოჩნდა
მასიური ასტეროიდი, რომელმაც დედამწას ელვის სისწრაფით ჩაუარა, სინამდვილეში ორჯერ დიდი აღმოჩნდა, ვიდრე მეცნიერებს ეგონათ(ვიდეო).
2012 LZ1 ჩვენს პლანეტას 5 300 000 კილომტრის დისტანციაზე 14 ივნისს მოუახლოვდა. ეს 14-ჯერ მეტია მანძილზე დედამიწიდან მთვარემდე, ამიტომ შეაჯახება არ მოხდა.
ასტრონომებმა თავის დროზე მოასწრესარესიბოს ობსერვატორიისლოკაციური სისტემის ასტეროიდზე დამიზნება და იმის დადგენა, რომ 2012 LZ1-ის ზომები არასწორად იყო შეფასებული.
2012 წლის დასაწყისში 2012 LZ1-ის ზომა მისი ელვარების მიხედვით შეფასდა, ახლა კი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ამ მოგრძოასტეროიდის ნამდვილი ზომა 1 კილომეტრია.
სპეციალისტთა თქმით, ასეთი მასიური ობიექტის დედამიწზე ჩამოვარდნას სერიოზული გლობალური შედეგები შეიძლებოდა მოჰყოლოდა. თუმცა, რადიოლოკაციურმა გაზომვებმა აჩვენა, რომ ობიექტს უახლოესი 750 წლის განმავლობაში დედამიწაზე მოხვედრის არანაირი შანსი არა აქვს.
ჰერჯენროთერი იშლება, 2007 PA8-მ კი ახლოს ჩაგვიფრინა არესობის ობსერვატორიის ასტრონომები ასტეროიდს 19 ივნისს აკვირდებოდნენ, რათა უფრო ზუსტად დაედგინათ მისი ორბიტა, ზომა, ბრუნვის სიჩქარე და ფორმა.
კომეტა 168P/ჰერჯენროთერი, რომელმაც მზის სისტემის შიგა ნაწილამდე მოაღწია, ნაწილებად იშლება.
ამის შესახებ განცხადება ობსერვატორია Remanzacco-ს ასტრონომებმა გააკეთეს, რომლებიც ობიექტეზე დაკვირვებას ტელესკოპ Faulkes-ის საშუალებით ახდენდნენ. მოგვიანებით ეს მოვლენა კიტ-პიკისა და NOAO-ს ობსერვატორიებმაც დაადასტურეს. კომეტას ოთხი ნაწილი გამოეყო, ხოლო თავი კიდევ უფრო ელვარე გახდა. ამჟამად მისი დანახვა მხოლოდ დიდი ტელესკოპებითაა შესაძლებელი, ანდრომედასა და ხვლიკის თანავარსკვლავედებს შორის.
ჰერჯენროთერის კომეტის ორბიტა კარგადაა შესწავლილი. მეცნიერთა თქმით, მისი ფრაგმენტები დედამიწისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ(Spaceref).
ასტეროიდი 2007 PA8 პატარა ზომის ბნელი სხეულია, რომელიც დედამიწას 6 ნოემბერს 6,5 მილიონი კილომეტრის მანძილზე მოუახლოვდა, რაც 0,043 ასტრონომულ ერთეულს ან დედამიწიდან მთვარემდე 17-ჯერ მეტ მანძილს უტოლდება.
რადარ Deep Space Network-ის ანტენის შესაძლებლობები, რომელიც უდაბნო მოჰავეში მდებარეობს(კალიფორნია), ყველაზე უფრო ბნელი სხეულების აღმოჩენის საშუალებას იძლევა. მიღებული მონაცემები ასტეროიდის დეტალური გამოსახულების მისაღებად იქნება გამოყენებული.
ფოტოზე ასტეროიდის უსწორმასწორი კონტურების სხვა და ხვა პროექცია შეგვიძია ვნახოთ. გადაღება კოსმოსური ლოდის ნელ ბრუნვასთან ერთად ხდებოდა. გულმოდგინედ დათვალიერბის მერე მასზე ქედები და კრატერებიც შეიძლება შევამჩნიოთ.
იშვიათი მეტეორიტების წარმომავლობა
მეტეორიტთა სიმრავლეში, რომლებსაც დედამიწაზე პოულობენ, მეცნიერები ყველაზე უფრო საინტერესო და იშვიათი ტიპის კოსმოსურ ნასხვრევებს გამოყოფენ.
ასეთებს ეკუთვნიან მეტეორიტები, რომლებსაც პალასიტები უწოდეს(Pallasite). ეს თავისებური ტიპის რკინა-ქვის მეტეორიტებია(ხონდრიტები და ახონდრიტები). ისინი რკინა-ნიკელის ფუძეს წარმოადგენენ ოლივინის ხშირი ჩანართებით. მეტეორიტებმა სახელი გერმანელი-რუსი მეცნიერის პეტერ პალასის საპატივცემულოდ მიიღეს, მან ასეთი მეტეორიტი კრასნოიარსკის მახლობლად იპოვა.
ეს მეტეორიტები ნამდვილად შთამბეჭდავად გამოიყურებიან და უცნაური სილამაზის ნახევრადძვირფას ქვებს მოგვაგონებენ.
დღეისათვის მეცნიერები პალასიტებს სამ ჯგუფად ყოფენ: ძირითადი, ”არწივის” და პალასიტ-პიროქსენისჯგუფებად.
ყველაზე უფრო თანამედროვე ლაზერის გამოყენებით, მეცნიერებმა პალასიტების ახალი კვლევა ჩაატარეს და დაადგინეს, რომ ეს მეტეორიტები ასტეროიდებისა და პლანეტისმაგვარი ობიექტების შეჯახებებით გაჩნდნენ, რომელბიც ჩვენს პლანეტაზე დაახლოებით 30-ჯერ მცირე ზომისანი იყვნენ. შედეგად გაჩდნენ მინარევები, რომელბიც თვითონ ასტეროიდისა და ხსენებული ობიექტების კომპონენტებისგან შედგებოდნენ.
”პალასიტების შესწავლით ჩვენ შევძლებთ უკეთ გავიგოთ, თუ როგორ ჩამოყალიბდნენ სხვა და ხვა ტიპის ციური სხეულები მზის სისტემის(1) განვითარების ადრეულ ეტაპებზე” - ამბობს კვლევის ერთ-ერთი მონაწილე ჯონ ტარდუნო.
კომეტები ვეშაპის თანავარსკვლავედში
კალიფორნიის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაადგინეს, თუ რა ხდება ვეშაპის თანავარსკვლავედში.
აღმოჩნდა, რომ ამ ეკვატორულ თანავარსკვლავედში, მილიონობით წლების განმავლობაში, კომეტები ერთმანეთს ყოველ 6 წამში ეჯახებიან. კოსმოსური ავარიები უკვე დიდი ხანია ამ თანავარსკვლავედისთვის ნორმად არის ქცეული.
თანავარსკვლავედის დანახვა ცის თაღზე შეუიარაღებელი თვალითაც არის შესაძლებელი. დამზერის საუკეთესი დრო ოქტომბერი და ნოემბერია.
ვეშაპის თანავარსკვლავედის მნათობები გაზურ-მტვროვანი დისკოებით არიან გარსშემორტყმულნი, რომლებშიც უზარმაზარი მოცულობის გაზია თავმოყრილი. ასტრონომების განსაკუთრებულ ყურაღებას ვარსკვლავი 49 CETI იმსახურებს. მის გარშემო გიგანტური გაზურ-მტვროვანი დისკოა. ახალგაზრდა ვარსკვლავები, რომელთა ასაკი 1 მილიონამდე წელია, ერთდროულად გაზისა და მტვრის შემცველ დისკოეებში არიან ჩაფლული, თუმცა ამ დისკოებს გაფანტვის ტენდენცია ახასიათებთ(გამოსხივებით თვითონვე ფანტავენ). 49 CETI ამ ვარსკვლავებზე ხნიერია, თუმცა მისი გაზურ-მტვროვანი დისკო არც გაიფანტულა და არც აორთქლებულა.
სავარაუდოდ 49 CETI-ს ასაკი დაახლოებით 40 მილიონი წელია. გაუგებარია რატომ არ გაიფანტა მისი დისკო და როგორ შეინარჩუნა მან მოცულობა.
მეცნიერებმა ამ გამოცანის ამოხსნა მოახერხეს. აღმოჩნდა, რომ 49 CETI-ს გარშემო ასეულობით ტრილიონი კომეტა მოძრაობს, რომელთა შეჯახებები დისკოს, გაზების მუდმივი მარაგებით კვებავენ. ეს შეჯახებები, როგორც ჩანს, ყოველ 6 წამში ხდება, რითაც გაზურ-მტვროვანი დისკო გაზებით მუდმივად მარაგდება(უცხო კომეტები - როგორც ჩვენები).
თუ ოდესმე გქონიათ მისწრაფება გქონოდათ რაიმე არადედამიწისეული, მაშინ სწორედ ახლა გეძლევათ ამის შანსი. 14 ოქტომბერს მანჰეტენზე გასაყიდად გამოფინეს დედამიწზე ჩამოცვენილი მარსისა და მთვარის ნატეხები, ასტეროიდები. ეს იყო ყველაზე ფართო სახალხო მეტეორიტული აუქციონი, რაც კი ოდესმე გამართულა. სულ 125 ნივთი იყო გამოფენილი. სამეცნიერო კვლევების გარდა ეს ქვები ეგზოტიკური დანიშნულებითაც ძალიან მიმზიდველია. ზოგიერთს აბსტრაქტული ფორმა აქვს, ზოგიც უცხო სკულპტურულ ფორმას მოგვაგონებს. მარსული მეტეორიტის ეს პატარა ფრაგმენტი 2011 წლის ივლისში მოროკოში დაეშვა და ქვაც სწორედ ამ ქვეყნის სახელს ატარებს. იგი 327 გრამს იწონის და ახლა ლონდონის ისტორიული მუზეუმის კუთვნილებაა.
აუქციონი მომავალშიც გაგრძელდება და თუ გაგიმართლებთ და იქ მოხვდებით ერთი პატარა ნატეხი ჩვენთვისაც გამოაყოლეთ.
ეროსი (ასტეროიდი)
433 ეროსი — დედამიწის მახლობლად მდებარე აღმოჩენილი პირველი ასტეროიდი. აღმოაჩინა 1898 წელს გერმანელმა ასტრონომმა კარლ ვიტმა და ბერძნული მითოლოგიითსიყვარულის ღმერთის სახელი ქვია. ამ S-ტიპის ასტეროიდის ზომაა 13x13x33 კმ და სიდიდით მეორე დედამიწის მახლობლად მდებარე ასტეროიდია 1036 განიმედეს შემდეგ. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ ეს პირველი ასტეროიდი იყო, რომელიც მარსის ორბიტას მიუახლოვდა. ასევე მიიჩნევენ, რომ ეს ასტეროიდი აღემატება სიდიდით იმ ასტეროიდს, რომელმაც ჩიკხულუბის კრატერი წარმოქმნა იუკატანში, და რომელსაც დინოზავრების ამოწყდომას მიაწერენ.
ვესტა უბერებელი ასტეროიდი აღმოჩნდა
ასტრონომებმა, რომლებიც ზონდ ”Dawn”-იდან მიღებულ მონაცემებზე მუშაობენ, აღმოაჩინეს, რომ კოსმოსური ეროზიის პროცესები, დამხასიათებელი მთვრისა და სხვა უატმოსფრო ციური სხეულებისთვის, გაურკვეველი მიზეზების გამო გიგანტურ ასტეროიდ ვესტას არ ეხება(Nature;ScienceNow).
მეცნიერთა დასკვნები ვესტას ზედაპირის სპექტრების შესწავლას ეფუძნება. მათ დამახასიათებელი რკინის ნანონაწილაკები ვერ აღმოაჩინეს, რომლებიც გრუნტის ზედა ფენებში უნდა იყვნენ. თანამედროვე წარმოდგენებით, ზედაპირზე მეტალის მიკროსკოპული ბურთულები ორთქლიდან კონდენსაციის შედეგად ხვდებიან. გაზურ მდგომარეობაში მეტალი ზედაპირზე კოსმოსური მტვრის ნაწილაკების ვარდნითა და მზის ქარის ზემოქმედებით გადადის.
კოსმოსური ეროზიის ასეთი პროცესები, მაგალითად, მთვარის რეგოლითის გაშავებას იწვევენ. ეს მთვარის კრატერების ფოტოებზე კარგად შეიმჩნევა, სადაც უფრო ნათელი გრუნტი სიღრმიდან მაღლა ამოდის. დროთა განმავლობაში, ისიც ეროზიას განიცდის და ბნელდება.
ადრე ითვლებოდა, რომ ასეთი ეროზია ყველა უატმოსფერო კოსმოსურ სხეულებზე ხდებოდა, თუმცა ვესტაზე ეს არ შეიმჩნევა. შესაძლებელია, რომ მიზეზი ვესტას მაგნიტური ველია, რომელიც მზის ქარს გადახრის. მისი ზემოქმედება მთავრისცალკეულ ნაწილებშიც ფიქსირდება.
ასტრონომთა თქმით, გრუნტის ფერთა განსხვავებები, რომელთა ნახვა ვესტას ფოტოებზეა შესაძლებელი, არა ეროზიასთან, არამედ ასტეროიდის ნივთიერებათა არევითაა გამოწვეული. აღსანიშნავია, რომ დროთა განმავლობაში ისინიც ქრებიან, ოღონდ სხვა მექანიზმით - ახალი შეჯახებებით გამოწვეული შემდგომი არევით.
ვესტა მზის სისტემის ერთ-ერთი დიდი ასტეროიდია. ის ასტეროიდების მთავარ სარტყელში მდებარეობს - მარსსადა იუპიტერს შორის(ვესტას მაგნიტური ველი ჰქონდა).
ასტეროიდი 2012 LZ1 ორჯერ დიდი აღმოჩნდა
მასიური ასტეროიდი, რომელმაც დედამწას ელვის სისწრაფით ჩაუარა, სინამდვილეში ორჯერ დიდი აღმოჩნდა, ვიდრე მეცნიერებს ეგონათ(ვიდეო).
2012 LZ1 ჩვენს პლანეტას 5 300 000 კილომტრის დისტანციაზე 14 ივნისს მოუახლოვდა. ეს 14-ჯერ მეტია მანძილზე დედამიწიდან მთვარემდე, ამიტომ შეაჯახება არ მოხდა.
ასტრონომებმა თავის დროზე მოასწრესარესიბოს ობსერვატორიისლოკაციური სისტემის ასტეროიდზე დამიზნება და იმის დადგენა, რომ 2012 LZ1-ის ზომები არასწორად იყო შეფასებული.
2012 წლის დასაწყისში 2012 LZ1-ის ზომა მისი ელვარების მიხედვით შეფასდა, ახლა კი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ამ მოგრძოასტეროიდის ნამდვილი ზომა 1 კილომეტრია.
სპეციალისტთა თქმით, ასეთი მასიური ობიექტის დედამიწზე ჩამოვარდნას სერიოზული გლობალური შედეგები შეიძლებოდა მოჰყოლოდა. თუმცა, რადიოლოკაციურმა გაზომვებმა აჩვენა, რომ ობიექტს უახლოესი 750 წლის განმავლობაში დედამიწაზე მოხვედრის არანაირი შანსი არა აქვს.
ჰერჯენროთერი იშლება, 2007 PA8-მ კი ახლოს ჩაგვიფრინა არესობის ობსერვატორიის ასტრონომები ასტეროიდს 19 ივნისს აკვირდებოდნენ, რათა უფრო ზუსტად დაედგინათ მისი ორბიტა, ზომა, ბრუნვის სიჩქარე და ფორმა.
კომეტა 168P/ჰერჯენროთერი, რომელმაც მზის სისტემის შიგა ნაწილამდე მოაღწია, ნაწილებად იშლება.
ამის შესახებ განცხადება ობსერვატორია Remanzacco-ს ასტრონომებმა გააკეთეს, რომლებიც ობიექტეზე დაკვირვებას ტელესკოპ Faulkes-ის საშუალებით ახდენდნენ. მოგვიანებით ეს მოვლენა კიტ-პიკისა და NOAO-ს ობსერვატორიებმაც დაადასტურეს. კომეტას ოთხი ნაწილი გამოეყო, ხოლო თავი კიდევ უფრო ელვარე გახდა. ამჟამად მისი დანახვა მხოლოდ დიდი ტელესკოპებითაა შესაძლებელი, ანდრომედასა და ხვლიკის თანავარსკვლავედებს შორის.
ჰერჯენროთერის კომეტის ორბიტა კარგადაა შესწავლილი. მეცნიერთა თქმით, მისი ფრაგმენტები დედამიწისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ(Spaceref).
ასტეროიდი 2007 PA8 პატარა ზომის ბნელი სხეულია, რომელიც დედამიწას 6 ნოემბერს 6,5 მილიონი კილომეტრის მანძილზე მოუახლოვდა, რაც 0,043 ასტრონომულ ერთეულს ან დედამიწიდან მთვარემდე 17-ჯერ მეტ მანძილს უტოლდება.
რადარ Deep Space Network-ის ანტენის შესაძლებლობები, რომელიც უდაბნო მოჰავეში მდებარეობს(კალიფორნია), ყველაზე უფრო ბნელი სხეულების აღმოჩენის საშუალებას იძლევა. მიღებული მონაცემები ასტეროიდის დეტალური გამოსახულების მისაღებად იქნება გამოყენებული.
ფოტოზე ასტეროიდის უსწორმასწორი კონტურების სხვა და ხვა პროექცია შეგვიძია ვნახოთ. გადაღება კოსმოსური ლოდის ნელ ბრუნვასთან ერთად ხდებოდა. გულმოდგინედ დათვალიერბის მერე მასზე ქედები და კრატერებიც შეიძლება შევამჩნიოთ.
იშვიათი მეტეორიტების წარმომავლობა
მეტეორიტთა სიმრავლეში, რომლებსაც დედამიწაზე პოულობენ, მეცნიერები ყველაზე უფრო საინტერესო და იშვიათი ტიპის კოსმოსურ ნასხვრევებს გამოყოფენ.
ასეთებს ეკუთვნიან მეტეორიტები, რომლებსაც პალასიტები უწოდეს(Pallasite). ეს თავისებური ტიპის რკინა-ქვის მეტეორიტებია(ხონდრიტები და ახონდრიტები). ისინი რკინა-ნიკელის ფუძეს წარმოადგენენ ოლივინის ხშირი ჩანართებით. მეტეორიტებმა სახელი გერმანელი-რუსი მეცნიერის პეტერ პალასის საპატივცემულოდ მიიღეს, მან ასეთი მეტეორიტი კრასნოიარსკის მახლობლად იპოვა.
ეს მეტეორიტები ნამდვილად შთამბეჭდავად გამოიყურებიან და უცნაური სილამაზის ნახევრადძვირფას ქვებს მოგვაგონებენ.
დღეისათვის მეცნიერები პალასიტებს სამ ჯგუფად ყოფენ: ძირითადი, ”არწივის” და პალასიტ-პიროქსენისჯგუფებად.
ყველაზე უფრო თანამედროვე ლაზერის გამოყენებით, მეცნიერებმა პალასიტების ახალი კვლევა ჩაატარეს და დაადგინეს, რომ ეს მეტეორიტები ასტეროიდებისა და პლანეტისმაგვარი ობიექტების შეჯახებებით გაჩნდნენ, რომელბიც ჩვენს პლანეტაზე დაახლოებით 30-ჯერ მცირე ზომისანი იყვნენ. შედეგად გაჩდნენ მინარევები, რომელბიც თვითონ ასტეროიდისა და ხსენებული ობიექტების კომპონენტებისგან შედგებოდნენ.
”პალასიტების შესწავლით ჩვენ შევძლებთ უკეთ გავიგოთ, თუ როგორ ჩამოყალიბდნენ სხვა და ხვა ტიპის ციური სხეულები მზის სისტემის(1) განვითარების ადრეულ ეტაპებზე” - ამბობს კვლევის ერთ-ერთი მონაწილე ჯონ ტარდუნო.
კომეტები ვეშაპის თანავარსკვლავედში
კალიფორნიის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაადგინეს, თუ რა ხდება ვეშაპის თანავარსკვლავედში.
აღმოჩნდა, რომ ამ ეკვატორულ თანავარსკვლავედში, მილიონობით წლების განმავლობაში, კომეტები ერთმანეთს ყოველ 6 წამში ეჯახებიან. კოსმოსური ავარიები უკვე დიდი ხანია ამ თანავარსკვლავედისთვის ნორმად არის ქცეული.
თანავარსკვლავედის დანახვა ცის თაღზე შეუიარაღებელი თვალითაც არის შესაძლებელი. დამზერის საუკეთესი დრო ოქტომბერი და ნოემბერია.
ვეშაპის თანავარსკვლავედის მნათობები გაზურ-მტვროვანი დისკოებით არიან გარსშემორტყმულნი, რომლებშიც უზარმაზარი მოცულობის გაზია თავმოყრილი. ასტრონომების განსაკუთრებულ ყურაღებას ვარსკვლავი 49 CETI იმსახურებს. მის გარშემო გიგანტური გაზურ-მტვროვანი დისკოა. ახალგაზრდა ვარსკვლავები, რომელთა ასაკი 1 მილიონამდე წელია, ერთდროულად გაზისა და მტვრის შემცველ დისკოეებში არიან ჩაფლული, თუმცა ამ დისკოებს გაფანტვის ტენდენცია ახასიათებთ(გამოსხივებით თვითონვე ფანტავენ). 49 CETI ამ ვარსკვლავებზე ხნიერია, თუმცა მისი გაზურ-მტვროვანი დისკო არც გაიფანტულა და არც აორთქლებულა.
სავარაუდოდ 49 CETI-ს ასაკი დაახლოებით 40 მილიონი წელია. გაუგებარია რატომ არ გაიფანტა მისი დისკო და როგორ შეინარჩუნა მან მოცულობა.
მეცნიერებმა ამ გამოცანის ამოხსნა მოახერხეს. აღმოჩნდა, რომ 49 CETI-ს გარშემო ასეულობით ტრილიონი კომეტა მოძრაობს, რომელთა შეჯახებები დისკოს, გაზების მუდმივი მარაგებით კვებავენ. ეს შეჯახებები, როგორც ჩანს, ყოველ 6 წამში ხდება, რითაც გაზურ-მტვროვანი დისკო გაზებით მუდმივად მარაგდება(უცხო კომეტები - როგორც ჩვენები).
ასტრონომებმა, რომლებიც ზონდ ”Dawn”-იდან მიღებულ მონაცემებზე მუშაობენ, აღმოაჩინეს, რომ კოსმოსური ეროზიის პროცესები, დამხასიათებელი მთვრისა და სხვა უატმოსფრო ციური სხეულებისთვის, გაურკვეველი მიზეზების გამო გიგანტურ ასტეროიდ ვესტას არ ეხება(Nature;ScienceNow).
მეცნიერთა დასკვნები ვესტას ზედაპირის სპექტრების შესწავლას ეფუძნება. მათ დამახასიათებელი რკინის ნანონაწილაკები ვერ აღმოაჩინეს, რომლებიც გრუნტის ზედა ფენებში უნდა იყვნენ. თანამედროვე წარმოდგენებით, ზედაპირზე მეტალის მიკროსკოპული ბურთულები ორთქლიდან კონდენსაციის შედეგად ხვდებიან. გაზურ მდგომარეობაში მეტალი ზედაპირზე კოსმოსური მტვრის ნაწილაკების ვარდნითა და მზის ქარის ზემოქმედებით გადადის.
კოსმოსური ეროზიის ასეთი პროცესები, მაგალითად, მთვარის რეგოლითის გაშავებას იწვევენ. ეს მთვარის კრატერების ფოტოებზე კარგად შეიმჩნევა, სადაც უფრო ნათელი გრუნტი სიღრმიდან მაღლა ამოდის. დროთა განმავლობაში, ისიც ეროზიას განიცდის და ბნელდება.
ადრე ითვლებოდა, რომ ასეთი ეროზია ყველა უატმოსფერო კოსმოსურ სხეულებზე ხდებოდა, თუმცა ვესტაზე ეს არ შეიმჩნევა. შესაძლებელია, რომ მიზეზი ვესტას მაგნიტური ველია, რომელიც მზის ქარს გადახრის. მისი ზემოქმედება მთავრისცალკეულ ნაწილებშიც ფიქსირდება.
ასტრონომთა თქმით, გრუნტის ფერთა განსხვავებები, რომელთა ნახვა ვესტას ფოტოებზეა შესაძლებელი, არა ეროზიასთან, არამედ ასტეროიდის ნივთიერებათა არევითაა გამოწვეული. აღსანიშნავია, რომ დროთა განმავლობაში ისინიც ქრებიან, ოღონდ სხვა მექანიზმით - ახალი შეჯახებებით გამოწვეული შემდგომი არევით.
ვესტა მზის სისტემის ერთ-ერთი დიდი ასტეროიდია. ის ასტეროიდების მთავარ სარტყელში მდებარეობს - მარსსადა იუპიტერს შორის(ვესტას მაგნიტური ველი ჰქონდა).
მასიური ასტეროიდი, რომელმაც დედამწას ელვის სისწრაფით ჩაუარა, სინამდვილეში ორჯერ დიდი აღმოჩნდა, ვიდრე მეცნიერებს ეგონათ(ვიდეო).
2012 LZ1 ჩვენს პლანეტას 5 300 000 კილომტრის დისტანციაზე 14 ივნისს მოუახლოვდა. ეს 14-ჯერ მეტია მანძილზე დედამიწიდან მთვარემდე, ამიტომ შეაჯახება არ მოხდა.
კომეტა 168P/ჰერჯენროთერი, რომელმაც მზის სისტემის შიგა ნაწილამდე მოაღწია, ნაწილებად იშლება.
ამის შესახებ განცხადება ობსერვატორია Remanzacco-ს ასტრონომებმა გააკეთეს, რომლებიც ობიექტეზე დაკვირვებას ტელესკოპ Faulkes-ის საშუალებით ახდენდნენ. მოგვიანებით ეს მოვლენა კიტ-პიკისა და NOAO-ს ობსერვატორიებმაც დაადასტურეს. კომეტას ოთხი ნაწილი გამოეყო, ხოლო თავი კიდევ უფრო ელვარე გახდა. ამჟამად მისი დანახვა მხოლოდ დიდი ტელესკოპებითაა შესაძლებელი, ანდრომედასა და ხვლიკის თანავარსკვლავედებს შორის.
ჰერჯენროთერის კომეტის ორბიტა კარგადაა შესწავლილი. მეცნიერთა თქმით, მისი ფრაგმენტები დედამიწისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ(Spaceref).
ასტეროიდი 2007 PA8 პატარა ზომის ბნელი სხეულია, რომელიც დედამიწას 6 ნოემბერს 6,5 მილიონი კილომეტრის მანძილზე მოუახლოვდა, რაც 0,043 ასტრონომულ ერთეულს ან დედამიწიდან მთვარემდე 17-ჯერ მეტ მანძილს უტოლდება.
რადარ Deep Space Network-ის ანტენის შესაძლებლობები, რომელიც უდაბნო მოჰავეში მდებარეობს(კალიფორნია), ყველაზე უფრო ბნელი სხეულების აღმოჩენის საშუალებას იძლევა. მიღებული მონაცემები ასტეროიდის დეტალური გამოსახულების მისაღებად იქნება გამოყენებული.
მეტეორიტთა სიმრავლეში, რომლებსაც დედამიწაზე პოულობენ, მეცნიერები ყველაზე უფრო საინტერესო და იშვიათი ტიპის კოსმოსურ ნასხვრევებს გამოყოფენ.
თანავარსკვლავედის დანახვა ცის თაღზე შეუიარაღებელი თვალითაც არის შესაძლებელი. დამზერის საუკეთესი დრო ოქტომბერი და ნოემბერია.
ასტეროიდი 2012 LZ1 ორჯერ დიდი აღმოჩნდა
მასიური ასტეროიდი, რომელმაც დედამწას ელვის სისწრაფით ჩაუარა, სინამდვილეში ორჯერ დიდი აღმოჩნდა, ვიდრე მეცნიერებს ეგონათ(ვიდეო). 2012 LZ1 ჩვენს პლანეტას 5 300 000 კილომტრის დისტანციაზე 14 ივნისს მოუახლოვდა. ეს 14-ჯერ მეტია მანძილზე დედამიწიდან მთვარემდე, ამიტომ შეაჯახება არ მოხდა.
ასტრონომებმა თავის დროზე მოასწრესარესიბოს ობსერვატორიისლოკაციური სისტემის ასტეროიდზე დამიზნება და იმის დადგენა, რომ 2012 LZ1-ის ზომები არასწორად იყო შეფასებული.
2012 წლის დასაწყისში 2012 LZ1-ის ზომა მისი ელვარების მიხედვით შეფასდა, ახლა კი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ამ მოგრძოასტეროიდის ნამდვილი ზომა 1 კილომეტრია.
სპეციალისტთა თქმით, ასეთი მასიური ობიექტის დედამიწზე ჩამოვარდნას სერიოზული გლობალური შედეგები შეიძლებოდა მოჰყოლოდა. თუმცა, რადიოლოკაციურმა გაზომვებმა აჩვენა, რომ ობიექტს უახლოესი 750 წლის განმავლობაში დედამიწაზე მოხვედრის არანაირი შანსი არა აქვს.
ჰერჯენროთერი იშლება, 2007 PA8-მ კი ახლოს ჩაგვიფრინა არესობის ობსერვატორიის ასტრონომები ასტეროიდს 19 ივნისს აკვირდებოდნენ, რათა უფრო ზუსტად დაედგინათ მისი ორბიტა, ზომა, ბრუნვის სიჩქარე და ფორმა.
კომეტა 168P/ჰერჯენროთერი, რომელმაც მზის სისტემის შიგა ნაწილამდე მოაღწია, ნაწილებად იშლება. ამის შესახებ განცხადება ობსერვატორია Remanzacco-ს ასტრონომებმა გააკეთეს, რომლებიც ობიექტეზე დაკვირვებას ტელესკოპ Faulkes-ის საშუალებით ახდენდნენ. მოგვიანებით ეს მოვლენა კიტ-პიკისა და NOAO-ს ობსერვატორიებმაც დაადასტურეს. კომეტას ოთხი ნაწილი გამოეყო, ხოლო თავი კიდევ უფრო ელვარე გახდა. ამჟამად მისი დანახვა მხოლოდ დიდი ტელესკოპებითაა შესაძლებელი, ანდრომედასა და ხვლიკის თანავარსკვლავედებს შორის.
ჰერჯენროთერის კომეტის ორბიტა კარგადაა შესწავლილი. მეცნიერთა თქმით, მისი ფრაგმენტები დედამიწისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ(Spaceref). ასტეროიდი 2007 PA8 პატარა ზომის ბნელი სხეულია, რომელიც დედამიწას 6 ნოემბერს 6,5 მილიონი კილომეტრის მანძილზე მოუახლოვდა, რაც 0,043 ასტრონომულ ერთეულს ან დედამიწიდან მთვარემდე 17-ჯერ მეტ მანძილს უტოლდება. რადარ Deep Space Network-ის ანტენის შესაძლებლობები, რომელიც უდაბნო მოჰავეში მდებარეობს(კალიფორნია), ყველაზე უფრო ბნელი სხეულების აღმოჩენის საშუალებას იძლევა. მიღებული მონაცემები ასტეროიდის დეტალური გამოსახულების მისაღებად იქნება გამოყენებული.
ფოტოზე ასტეროიდის უსწორმასწორი კონტურების სხვა და ხვა პროექცია შეგვიძია ვნახოთ. გადაღება კოსმოსური ლოდის ნელ ბრუნვასთან ერთად ხდებოდა. გულმოდგინედ დათვალიერბის მერე მასზე ქედები და კრატერებიც შეიძლება შევამჩნიოთ.
იშვიათი მეტეორიტების წარმომავლობა
მეტეორიტთა სიმრავლეში, რომლებსაც დედამიწაზე პოულობენ, მეცნიერები ყველაზე უფრო საინტერესო და იშვიათი ტიპის კოსმოსურ ნასხვრევებს გამოყოფენ.
ასეთებს ეკუთვნიან მეტეორიტები, რომლებსაც პალასიტები უწოდეს(Pallasite). ეს თავისებური ტიპის რკინა-ქვის მეტეორიტებია(ხონდრიტები და ახონდრიტები). ისინი რკინა-ნიკელის ფუძეს წარმოადგენენ ოლივინის ხშირი ჩანართებით. მეტეორიტებმა სახელი გერმანელი-რუსი მეცნიერის პეტერ პალასის საპატივცემულოდ მიიღეს, მან ასეთი მეტეორიტი კრასნოიარსკის მახლობლად იპოვა.
ეს მეტეორიტები ნამდვილად შთამბეჭდავად გამოიყურებიან და უცნაური სილამაზის ნახევრადძვირფას ქვებს მოგვაგონებენ.
დღეისათვის მეცნიერები პალასიტებს სამ ჯგუფად ყოფენ: ძირითადი, ”არწივის” და პალასიტ-პიროქსენისჯგუფებად.
ყველაზე უფრო თანამედროვე ლაზერის გამოყენებით, მეცნიერებმა პალასიტების ახალი კვლევა ჩაატარეს და დაადგინეს, რომ ეს მეტეორიტები ასტეროიდებისა და პლანეტისმაგვარი ობიექტების შეჯახებებით გაჩნდნენ, რომელბიც ჩვენს პლანეტაზე დაახლოებით 30-ჯერ მცირე ზომისანი იყვნენ. შედეგად გაჩდნენ მინარევები, რომელბიც თვითონ ასტეროიდისა და ხსენებული ობიექტების კომპონენტებისგან შედგებოდნენ.
”პალასიტების შესწავლით ჩვენ შევძლებთ უკეთ გავიგოთ, თუ როგორ ჩამოყალიბდნენ სხვა და ხვა ტიპის ციური სხეულები მზის სისტემის(1) განვითარების ადრეულ ეტაპებზე” - ამბობს კვლევის ერთ-ერთი მონაწილე ჯონ ტარდუნო.
კომეტები ვეშაპის თანავარსკვლავედში
კალიფორნიის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაადგინეს, თუ რა ხდება ვეშაპის თანავარსკვლავედში.
აღმოჩნდა, რომ ამ ეკვატორულ თანავარსკვლავედში, მილიონობით წლების განმავლობაში, კომეტები ერთმანეთს ყოველ 6 წამში ეჯახებიან. კოსმოსური ავარიები უკვე დიდი ხანია ამ თანავარსკვლავედისთვის ნორმად არის ქცეული.
თანავარსკვლავედის დანახვა ცის თაღზე შეუიარაღებელი თვალითაც არის შესაძლებელი. დამზერის საუკეთესი დრო ოქტომბერი და ნოემბერია.
ვეშაპის თანავარსკვლავედის მნათობები გაზურ-მტვროვანი დისკოებით არიან გარსშემორტყმულნი, რომლებშიც უზარმაზარი მოცულობის გაზია თავმოყრილი. ასტრონომების განსაკუთრებულ ყურაღებას ვარსკვლავი 49 CETI იმსახურებს. მის გარშემო გიგანტური გაზურ-მტვროვანი დისკოა. ახალგაზრდა ვარსკვლავები, რომელთა ასაკი 1 მილიონამდე წელია, ერთდროულად გაზისა და მტვრის შემცველ დისკოეებში არიან ჩაფლული, თუმცა ამ დისკოებს გაფანტვის ტენდენცია ახასიათებთ(გამოსხივებით თვითონვე ფანტავენ). 49 CETI ამ ვარსკვლავებზე ხნიერია, თუმცა მისი გაზურ-მტვროვანი დისკო არც გაიფანტულა და არც აორთქლებულა.
სავარაუდოდ 49 CETI-ს ასაკი დაახლოებით 40 მილიონი წელია. გაუგებარია რატომ არ გაიფანტა მისი დისკო და როგორ შეინარჩუნა მან მოცულობა.
მეცნიერებმა ამ გამოცანის ამოხსნა მოახერხეს. აღმოჩნდა, რომ 49 CETI-ს გარშემო ასეულობით ტრილიონი კომეტა მოძრაობს, რომელთა შეჯახებები დისკოს, გაზების მუდმივი მარაგებით კვებავენ. ეს შეჯახებები, როგორც ჩანს, ყოველ 6 წამში ხდება, რითაც გაზურ-მტვროვანი დისკო გაზებით მუდმივად მარაგდება(უცხო კომეტები - როგორც ჩვენები).
